Η κατασκευή των πρώτων τειχών της Θεσσαλονίκης είναι σύγχρονη µε την ίδρυσή της από τον Κάσσανδρο (316 / 15 π.Χ.). Η πρώτη οργανωµένη αναµόρφωση των τειχών, σύµφωνα µε τις πηγές και τα αρχαιολογικά ευρήµατα, έγινε το 253 / 54 µ.Χ., όταν η Θεσσαλονίκη πολιορκήθηκε από τους Γότθους, και ολοκληρώθηκε πριν από την κατασκευή του Γαλεριανού συγκροτήµατος. Ο ρωµαϊκός περίβολος αποτελούνταν από τετράγωνους πύργους που προεξείχαν, ως προς τα µεταπύργια τµήµατα, κάθε 45-50 µέτρα. Τοπικές ενισχύσεις των τειχών έγιναν κατά τον 3ο και κυρίως κατά τον 4ο µ.Χ. αιώνα για να αντιµετωπισθούν οι κίνδυνοι από τις επιδροµές των βαρβάρων. Η σηµαντικότερη ενίσχυση, που διατηρείται ως σήµερα, έγινε στα πεδινά τµήµατα του δυτικού και ανατολικού περιβόλου όπου σε επαφή µε την εξωτερική πλευρά του, κατασκευάσθηκε ένα νέο τείχος µε τριγωνικούς πύργους, οικοδοµικά κατάλοιπα του οποίου σώζονται στην οδό Φιλικής Εταιρείας µε Τσιµισκή και στην οδό Εγνατία µε πλατεία Συντριβανίου.
Το σπουδαίο αυτό οχυρωµατικό έργο σύµφωνα µε τους µελετητές ανάγεται την εποχή του Θεοδοσίου Α’ (379-395) ή κατ’ άλλους χρονολογείται στα µέσα του 5ου µ.Χ. αιώνα ή στις αρχές του 6ου αιώνα.
Τα τείχη της Θεσσαλονίκης σχηµάτιζαν ένα τετράπλευρο µε δύο πλευρές κάθετες προς τη θάλασσα (ανατολικό και δυτικό τείχος) και δύο παράλληλες µε αυτήν (θαλάσσιο τείχος και τείχος της Ακρόπολης). Από την αρχαιολογική έρευνα έχει διαπιστωθεί ότι µεταξύ του Λευκού Πύργου και της οδού Ι. ∆ραγούµη κατασκευάστηκαν διαδοχικά δύο θαλάσσια τείχη. Το εσωτερικό ταυτίζεται µε τη χάραξη της οδού Μητροπόλεως και είναι της ρωµαϊκής εποχής (3ος αι. µ.Χ.), ενώ αυτό που ακολουθεί τον άξονα της οδού Πρ. Κοροµηλά ανήκει στη βυζαντινή οχύρωση (7ος αι. µ.Χ.)
Για την ενίσχυση της άµυνας εξωτερικά του δυτικού και ανατολικού τείχους, στα πεδινά τµήµατα της πόλης, υπήρχε ένας ακόµη περίβολος το «προτείχισµα», όπως το ονόµαζαν οι βυζαντινοί (οδός Φιλικής Εταιρείας).
Η θέση του ανατολικού περιβόλου ορίσθηκε πιθανόν από τον χείµαρρο που κατέβαινε από τους πρόποδες του Χορτιάτη και χυνόταν στη θάλασσα ανατολικά του Λευκού Πύργου.
Σηµαντικό ρόλο στο αµυντικό σύστηµα κατείχαν οι πύλες των τειχών που σχετίζονται άµεσα µε την ιστορία της πόλης. Γνωστές πύλες στο ανατολικό πεδινό τείχος ήταν η «Πύλη της Ρώµης», (κοντά στο Λευκό Πύργο), η «Κασσανδρεωτική» ή Πύλη της Καλαµαρίας (στη σηµερινή πλατεία Συντριβανίου), η «Πύλη των Ασωµάτων» (βόρεια της Ροτόντας) κ.ά.
