Adlocutio - δημηγορία του Καίσαρα στους στρατιώτες
Ο Καίσαρας παριστάνεται στο κέντρο πάνω σε ένα χαμηλό βάθρο και πολύ μεγαλύτερος από τους συγκεντρωμένους στρατιώτες γύρω του. Οι στρατιώτες απεικονίζονται σε δύο σειρές και ακούν το λόγο του με προσοχή. Το βάθρο κοσμείται με ανάγλυφους Έρωτες που πετούν κρατώντας γιρλάντες. Ο Γαλέριος φορά κοντό χιτώνα (tunica) και το χαρακτηριστικό πορφυρό ιμάτιο των αξιωματικών (paludamentum) με μια μεγάλη πόρπη. Αριστερά στη σκηνή διακρίνεται η πύλη της πόλης και πίσω από την πόλη αποδίδεται ορεινό τοπίο, μέσα στο οποίο απεικονίζεται μια Νύμφη του βουνού. Δεξιά τη σκηνή κλείνει η μορφή μιας φτερωτής Νίκης. Αποδίδεται μια adlocutio, δημηγορία του Καίσαρα προς τους στρατιώτες του (εικ.1).
Ο Γαλέριος δέχεται πρεσβεία των Περσών
Ο Καίσαρας απεικονίζεται στο αριστερό τμήμα και φορά ανάλογο ένδυμα με εκείνο στην προηγούμενη σκηνή. Λείπει το μεγαλύτερο τμήμα του κεφαλιού του αλλά ένα θραύσμα κεφαλιού στο Μουσείο του Βερολίνου, το οποίο σύμφωνα με την καταγραφή του είχε βρεθεί στη βάση της Αψίδας του Γαλέριου, ταυτίστηκε με τις διαστάσεις του προσώπου. Παρά το γεγονός ότι ήταν πολύ κατεστραμμένο, προστέθηκε ένα γύψινο εκμαγείο, χάρη στο οποίο αποκομίζουμε μια σχετική εικόνα: διακρίνεται το γωνιώδες προφίλ του κεφαλιού του Καίσαρα, το πλατύ, τραχύ πρόσωπο με τα μεγάλα μάτια.
Εκτός από τους στρατιώτες που πλαισιώνουν τον Καίσαρα στη σκηνή απεικονίζονται πέντε Πέρσες που τον προσκυνούν γονατιστοί. Δεξιά στη σκηνή μια γυναικεία μορφή με κοντό χιτώνα και ψηλές μπότες ακολουθείται από τέσσερις γυναίκες με μακριά ενδύματα και μια μικρή γυναικεία μορφή στα πόδια τους, με το κεφάλι γερμένο θλιμμένα στο πλάι και το αριστερό χέρι στον ώμο ενός παιδιού που είναι ακουμπισμένο πάνω της.
Ο Καίσαρας δέχεται την πρεσβεία των Περσών για ειρήνη, οι γυναίκες φορούν στέμμα τειχισμένο στο κεφάλι και ερμηνεύονται ως προσωποποιήσεις χωρών ή πόλεων. Ο αριθμός τους παραπέμπει στις έδρες των τεσσάρων Τετραρχών, ενώ η μορφή ντυμένη σαν Αμαζόνα που τις οδηγεί θα είναι μια προσωποποίηση της Ρώμης. Η ίδια και οι πόλεις του βασιλείου είναι μάρτυρες της υποταγής των Περσών και της ειρήνης που εξασφαλίστηκε με αυτούς. Τέλος, η καθιστή θλιμμένη μορφή με το μικρό αγόρι ίσως να παραπέμπει στην Περσία: μικρή σε διαστάσεις, υποταγμένη και θλιμμένη αλλά χωρίς στέμμα, γεγονός που εκφράζει και την υποταγή της (εικ.2).
Επινίκια θυσία του Διοκλητιανού και του Γαλέριου
Στη σκηνή απεικονίζονται ο Διοκλητιανός και ο Γαλέριος με φιάλες στα χέρια δεξιά και αριστερά ενός βωμού, προκειμένου να αποδώσουν τελετουργική σπονδή. Ο βωμός διακοσμείται με ανάγλυφες μορφές του Δία και του Ηρακλή, προστάτιδες θεότητες των ηγεμόνων της Τετραρχίας, ενώ παριστάνονται και άλλες σχετικές θεότητες και αλληγορικές μορφές γίνονται μάρτυρες της θυσίας. Πίσω από το βωμό και ανάμεσα στους Καίσαρες απεικονίζονται δύο γυναικείες μορφές: πάνω από τη μία διατηρείται τμήμα του ονόματος ΟΙΚΟΥΜΕΝΗ, η δεύτερη έχει ερμηνευτεί ως ΟΜΟΝΟΙΑ, ενώ πίσω από τον Γαλέριο μια άλλη γυναικεία μορφή είναι η ΕΙΡΗΝΗ. Την ακολουθεί μια μικρότερη γυναικεία μορφή που οδηγεί ένα ζώο για θυσία προς τον βωμό και τους Καίσαρες. Πρόκειται προφανώς για την επινίκια θυσία του Διοκλητιανού και του Γαλέριου προς τους θεούς-προστάτες της Τετραρχίας, πιθανότατα στην Αντιόχεια, τη βάση των στρατιωτικών επιχειρήσεων των Ρωμαίων και χώρο των θριαμβικών σκηνών. Στη σκηνή ο Διοκλητιανός αποδίδεται με πολιτική ενδυμασία, μια δεν ήταν ο ίδιος ενεργά αναμεμειγμένος στον πόλεμο με τους Πέρσες, ενώ ο Γαλέριος με στρατιωτική και καθώς κάνει ο ίδιος τη σπονδή, προβάλλεται περισσότερο (εικ.3).
Πομπή Περσών με προσφορές δώρων στον αυτοκράτορα
Μπροστά από μια ιωνική στοά παριστάνονται Πέρσες σε πομπή προς τα αριστερά που φέρνουν δώρα, ανάμεσά τους και ζώα - κάποιοι οδηγούν πάνθηρες στον Καίσαρα. Μάλιστα μια ομάδα Περσών αποδίδεται στο δεξί άκρο της σκηνής, στριμωγμένοι κάτω από μια πύλη, κρατώντας τα δώρα (εικ.4).
Κείμενα : Δρ Δήμητρα Ακτσελή, Αρχαιολόγος.
Προέλευση φωτογραφιών : Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο Αθηνών, 1935 και αρχείο Χ. Μακαρόνα 1946, 1964.
